آشنایی با اصطلاحات ابزار دقیق | بیش از 50 اصطلاح کاربردی

آشنایی با اصطلاحات ابزار دقیق در صنایع از اهمیت بالایی برخوردار است. این اصطلاحات شامل انواع سنسورها، تجهیزات اندازه‌گیری دیجیتال و آنالوگ، تراشه‌ها و ابزارهای اندازه‌گیری دقیق می‌شود که یک نقش اساسی در بهبود عملکرد و کنترل کیفیت محصولات، اندازه‌گیری دقیق پارامترهای مهم محصولات و افزایش بهره‌وری در صنایع دارند. به طور کلی، آشنایی با این اصطلاحات به متخصصان و کارکنان صنایع کمک می‌کند تا بهبودهای لازم را در فرآیندهای تولید و کنترل کیفیت ایجاد کرده و مشکلات فنی را بهبود بخشند.

اصطلاحات ابزار دقیق

Accuracy: دقت به عنوان خطاي مقدارخوانده شده به مقدار واقعی به شمار می آید.

Altitude Sensor: ارتفاع‌سنج‌ها و یا لول‌سنج‌ها تجهیزاتی هستند که با کمک آن‌ها می‌توان سطح سیالات را با دقت بالا اندازه گیری کرد. در اندازه‌گیری نقطه‌ای، سطح سیال در یک نقطه خاص اندازه‌گیری می‌شود و در اندازه‌گیری پیوسته، ارتفاع سیال درون مخزن به‌طور مداوم اندازه‌گیری می‌شود.

Bourdun Tube: بوردون تیوب ازیک لوله پیچشی عمدتاً از جنس فلز قابل ارتجاع تشکیل شده است. این لوله از یک طرف مسدود و از طرف دیگر آزاد می باشد که سر دوم به نسبت فشار اعمالی منحرف می گردد و این انحراف با انجام تنظیمات و کالیبراسیون می تواند به عنوان مرجع اندازه گیري فشار مورد استفاده قرار گیرد. فشار گاز ورودي باعث باز شدن تیوپ به سمت شعاع خارجی می شود، بنابراین با انتقال این فشار به یک عقربه می توان آن را اندازه گیري نمود.

Bimetal: یک دماسنج بی متال شامل دو فلز از جنس یا آلیاژ متفاوت می باشد که بصورت مارپیچ به هم تابیده شده اند و انتهاي مشترك آنها به یک عقربه متصل می باشد. از بی متال ها جهت ساخت سوئیچ هاي دما نیز استفاده می گردد.

Bellows: از یک لوله به شکل آکاردئون تشکیل شده است که خاصیت الاستیکی داشته و در برابر خوردگی مقاوم است.یک سر این دمنده بسته است که با اعمال فشار بر آن، طولش تغییر کرده و با جابجایی عقربه متصل به آن میزان فشار مشخص می شود. از دمنده ها براي اندازه گیري فشارهاي پایین یا فشار هاي خلاً استفاده می شود.

Comparator: کمپاراتور ابزاری است که برای اندازه‌گیری دقیق انحرافات و تغییرات ابعادی در اشیاء استفاده می‌شود.

Caliper: ابزاری است که برای اندازه‌گیری دقیق اندازه‌ها، ارتفاع‌ها، عمق‌ها و فواصل بین اجسام استفاده می‌شود.

Capsule: یک کپسول از دو دیافراگم فلزي تشکیل شده که در محیط به یکدیگر جوش شده اند. فضاي بین دو دیافراگم با سیال تراکم ناپذیري با ویژگی هاي مخصوص پر شده است.

Comparator: ابزاری است که برای اندازه‌گیری دقیق انحرافات و تغییرات ابعادی در اشیاء استفاده می‌شود.

Control and automation systems: ابزارها و تجهیزاتی که برای کنترل و مدیریت دقیق فرآیندهای صنعتی و ابزاردقیق استفاده می‌شوند.

Calibrator:کالیبراتورها می‌توانند برای محیط‌ها و شرایط گوناگونی نظیر دما، فشار، رطوبت و غیره بکار روند. کالیبراتورها برای تنظیم دقیق تجهیزات اندازه‌گیری مانند فشارگاه‌ها، دماسنج‌ها و ترانسمیترها به کار می‌روند.

Diaphragm: دیافراگم، یک مبدل مکانیکی فشار می باشد که براي آشکارسازي تغییرات اندك فشار، بکار می رود. دیافراگم از یک صفحه تخت یا داراي انحنا تشکیل شده است که با یک اهرم به یک عقربه متصل شده است با اعمال فشار به دیافراگم و تغییر شکل آن، اهرم متناسب با فشار اعمالی جابجا می شود.

Filler: ابزارهایی هستند که برای اندازه‌گیری دقیق ابعاد و شکل‌های پیچیده‌تر مانند داخلی و خارجی بودن سوراخ‌ها و شیارها استفاده می‌شوند.

Frequency Counter: این دستگاه دارای دو سیم پیچ تنظیم شده در فرکانس‌های مختلف و همچنین عقربه‌ای با توانایی حرکت می‌باشد. فرکانس‌متر با تعادل دو نیروی متضاد عمل می‌کند و تغییر فرکانس به دلیل تغییر این تعادل، را می‌توان با حرکت عقربه در مقیاس اندازه‌گیری نشان داد.

Flowmeter: در صنعت فلومترها برای اندازه‌گیری نرخ جریان مواد، مایعات و گازها در فرآیندهای تولید و انتقال مواد مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اندازه‌گیری‌ها به منظور کنترل دقیق جریان‌ها، مصرف انرژی و مواد اولیه، ایمنی و بهره وری صنعتی انجام می‌شوند.

Humidity Measurement: اندازه‌گیری رطوبت به معنای اندازه‌گیری مقدار آب موجود در محیط یا ماده است. این اندازه‌گیری می‌تواند به صورت نسبی یا مطلق انجام شود. برای اندازه‌گیری رطوبت هوا، از دستگاه‌هایی مانند هیگرومتر و رطوبت‌سنج استفاده می‌شود که بر اساس تغییرات درهوای محیط، اندازه گیری رطوبت را انجام می‌دهند.

Imaging systems: شامل دستگاه‌های مانند دوربین‌های حرارتی، رادارها و سیستم‌های تصویربرداری پزشکی است که برای تصویربرداری و تشخیص نقاط مختلف استفاده می‌شوند.

Gas analyzer: دستگاهی که برای تجزیه و تحلیل گازها و ترکیبات شیمیایی در نمونه‌ها استفاده می‌شود.

gauge: ابزاری است که برای اندازه‌گیری دقیق ابعاد و ویژگی‌های خاص اشیاء مورد استفاده قرار می‌گیرد.

Laser Distance Meter: دستگاهی که برای اندازه‌گیری دقیق فواصل و ابعاد استفاده می‌شود، مانند لیزرسنجهای دوره‌متری.

Light Measurement: اندازه‌گیری روشنایی یکی از روش‌های ارزیابی مقدار نور موجود در یک فضا است. برای اندازه‌گیری روشنایی، از ابزارهایی مانند فتومتر و لوکس‌متر استفاده می‌شود که می‌توانند مقدار نور را به واحدهای مختلف اندازه‌گیری کنند.این اندازه‌گیری‌ها می‌توانند در محیط‌های مختلفی از جمله داخلی یا خارجی، روز یا شب انجام شوند.

Load Cell: لودسل یک نوع حسگر الکترونیکی برای اندازه‌گیری وزن و نیرو است که با اعمال نیرو بر روی آن، یک سیگنال الکتریکی ضعیف در حد میلی‌ولت روی سیم‌های خروجی ظاهر می‌شود. در واقع، لودسل یک مبدل یا ترانسدیوسر است که نیرو و فشار را به سیگنال‌های الکتریکی استاندارد تبدیل می‌کند و در انواع کششی، خمشی، فشاری و پیچشی ساخته شده است.

Leveling device: ابزاری که برای ترازکردن سطوح و اندازه‌گیری دقیق انحرافات و انحرافات زاویه‌ای استفاده می‌شود.

Level Measurement: تجهیزات اندازگیری سطح به دلیل نیاز به مدیریت دقیق مواد پتروشیمیایی و اندازه‌گیری دقیق حجم و سطح مواد اهمیت ویژه‌ای دارند این تجهیزات برای مدیریت مواد شیمیایی، کنترل پرشدن و تخلیه مخازن و کنترل سطح مواد در فرآیندهای تولیدی بسیار حائز اهمیت هستند. .

Micrometer: ابزاری است که برای اندازه‌گیری دقیق ضخامت، قطر و طول اشیاء استفاده می‌شود.

Microscope: ابزاری است که برای مشاهدهٔ اشیاء و جزئیات ریز آن‌ها به کمک بزرگنمایی استفاده می‌شود.

Manometer: مانومتر از یک ظرف شفاف حاوي مایع (معمولاً آب یا جیوه) تشکیل شده است که بصورت یک لوله U شکل می باشد . دو طرف این لوله باز می باشد و دو فشار مختلف به دو طرف آن اعمال می شود. این اختلاف فشار باعث جابجایی مایع در لوله می گردد که با اندازه گیري این اختلاف سطح می توان فشار مورد نظر را به دست آورد.

Performance: توانایی یک دستگاه در کار کردن براي مدتهاي طولانی بدون تغییر در دقت و حساسیت آن دستگاه می باشد. براي دسترسی به پایداري باید قطعات به کار رفته در دستگاه از جنسی ساخته شوند که در برابر خوردگی مقاوم بوده و خواص فیزیکی آن در حین کار دچار تغییر نشود.

Pressure Gauge: فشارسنج تجهیزیست که برای اندازه‌گیری فشار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه می‌تواند فشار را به صورت عددی یا گرافیکی نمایش دهد. فشارسنج‌ها می‌توانند بر اساس فناوری‌های مختلفی نظیر فشارسنج‌های سیلیکونی، فشارسنج‌های پیزوالکتریک، فشارسنج‌های نسبتی و مطلق و یا فشارسنج‌های دیافراگمی عمل کنند.

pressure Gauge: فشار بالاتر از فشار هواي محیط (فشار هواي محیط صفر در نظر گرفته می شود) را فشار نسبی می گویند.

pressure Absolute: فشاري را که نسبت به صفر مطلق ( خلا) اندازه گیري شود، فشار مطلق می گویند.

Pressure Measurement Devices: تجهیزات اندازه‌گیری فشار شامل یک سنسور یا ترانسدیوسر است که برای اندازه‌گیری و تبدیل فشار به یک سیگنال الکتریکی استفاده می‌شود. این تجهیزات اغلب شامل درگاه‌های ورودی برای اتصال به فشار مورد نظر، قطعات الکترونیکی برای تبدیل سیگنال فشار به سیگنال الکتریکی و در برخی موارد نمایشگر برای نمایش مقدار فشار به صورت دیجیتال یا آنالوگ می‌شوند.

Repeatability: تکرار در اندازه گیری ها بسیار مهم است و به معنی نتایج یکسان یا نزدیک به هم در اندازه گیری یک کمیت می باشد.

Range: محدوده اي از دامنه اي تغییرات کمیت مورد اندازه گیري است که عنصراندازه گیر قادر به اندازه گیري آن می باشد یا به عبارت دیگر تفاضل بین کمترین و بیشترین کمیت اندازه گیري را که دستگاه در آن محدوده عمل می کند دامنه نامیده می شود.

Rotary encoder: ابزاری است که برای اندازه‌گیری دقیق زاویهٔ چرخش و موقعیت اجسام مورد استفاده قرار می‌گیرد.

Regulator: رگولاتور تجهیزیست که برای کنترل یا تنظیم یک ورودی مشخص استفاده می‌شود. این ورودی ممکن است فشار، جریان، ولتاژ یا سرعت باشد. این دستگاه‌ها از ورودی مورد نظر سیگنال می‌گیرند و با تنظیم شدن ورودی و خروجی، مقدار ویژگی مورد نظر را در خروجی تنظیم می‌کنند.

Rangeability: حداقل و حداکثر نرخ جریانی که یک کنتور در محدوده ي دقت مشخص در فاصله میان آن دو کار می کند بنام rangeability خوانده می شود.

Spectrometer: دستگاهی که برای تجزیه و تحلیل طیف نوری و الکترومغناطیسی استفاده می‌شود، مانند اسپکترومترهای جذبی و انباشتی.

Sensitivity: حساسیت به معناي توانایی دستگاه در پاسخ به تغییرات جزیی در کمیت مورد اندازه گیري است. حساسیت کمترین مقدار تغییر در کمیت ورودي دستگاه اندازه گیر است که می تواند قطعات آن را به مقدار موثري حرکت دهد، این میزان حرکت در بسیاري موارد به اندازه اي کم است که با چشم قابل دیدن نیست. داشتن ضریب حساسیت به ویژه براي دستگاههاي کنترل کننده ضروري است

Sensor: ابزاری است که برای اندازه‌گیری دقیق و تشخیص تغییرات فیزیکی مانند دما، فشار، رطوبت و سرعت استفاده می‌شود.

Transducer: ترانسدیوسر قطعه اي است که وظیفه تبدیل حالات انرژي به یکدیگر را برعهده دارد، سنسور پارامتر مورد اندازه گیري را به ترانسدیوسر تحویل می دهد، سپس ترانسدیوسر آن را به یک سیگنال قابل درك براي کنترلر تبدیل می کند لذا براي انجام این تبدیل نیاز به یک منبع انرژي خارجی دارد.

Transmitter: ترانسمیتر وسیله اي است که یک سیگنال خروجی ترانسدیوسر را به سیگنال استاندارد قابل انتقال تبدیل می نماید. از معروفترین استانداردهاي ترانسمیترها می توان به استاندارد mA-20 4 و psi -15 3 اشاره کرد.

Temperature setting device: دستگاهی که برای تنظیم و کنترل دما در فرآیندهای صنعتی و آزمایشگاهی استفاده می‌شود، مانند اجاق‌ها و اتوکلاوها.

Temperature Measurement Devices: تجهیزات اندازه‌گیری دما شامل دستگاه‌ها و سنسورهایی هستند که برای اندازه‌گیری دقیق دما در صنایع مختلف استفاده می‌شوند. این تجهیزات شامل انواع مختلفی از ترموکوپل‌ها، رزیستانس‌ها، ترموستات‌ها، ترمومترهای دیجیتال و ترموترهای تماس می‌شوند.

Thermistor: ترمیستور از مواد نیمه هادي و اکسید فلزاتی چون منگنز، نیکل، کبالت، مس و یا آهن همراه با سیلیکون ساخته می شود. مقدار مقاومت اتصال دیود با تغییر دما رابطه دارد. ترمیستورها به دو نوع NTC و PTC تقسیم می شوند.

Thermocouple: ترموکوپل‌ها با نام‌های مختلفی مانند جفت‌های حرارتی، جفت‌های گرمایشی، ترموکوبل، حسگر و سنسور سنجش دما شناخته می‌شوند. این تجهیزات از دو فلز غیر هم‌جنس تشکیل شده‌اند و وقتی نقطه‌ی اتصال آن‌ها گرم می‌شود، ولتاژی در دو سر آزادشان به وجود می‌آید. این اختلاف ولتاژ با میزان دمای نقطه اتصال رابطه مستقیم دارد و از این پدیده می‌توان برای اندازه‌گیری دمای نقطه اتصال استفاده کرد.

Thermometer: ترمومترها به صورت تماسی یا غیرتماسی عمل می‌کنند که در روش تماسی، از ترموکوپل و یا دماسنج گازی استفاده می‌شود که اغلب در مدل‌های آنالوگ استفاده می‌شود. در روش غیرتماسی، دما از طریق مقدار تابش نور فروسرخ اندازه‌گیری می‌شود.

Velocity Measurement Devices: اندازه‌گیری دقیق سرعت سیالات و گازها نقش اساسی در بهبود عملکرد و کاهش هزینه‌ها در صنایع دارد. دستگاه‌های اندازه‌گیری شامل انواع سنسورهای الکترومغناطیسی، مکانیکی یا فشاری هستند و معمولاً در جریان‌سنجها، مانومترها و ترانسمیترهای فشار نصب می‌شوند.

Volume Measurement Devices: دستگاه‌های اندازگیری حجم برای اندازه‌گیری دقیق حجم مایعات و گازها استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها ممکن است شامل انواع سنسورها، ترانسمیترها و مترهای حجمی باشند و معمولاً در تجهیزات مختلفی مانند برج‌های تقطیر، مخازن ذخیره‌سازی و خطوط لوله‌ها نصب می‌شوند.